Jardins de Bagatelle, de magische jaren tachtig

Nieuwsgierig duw ik de witgelakte houten deur van het winkeltje open. Een klein bronzen belletje kondigt mijn komst aan. Achterin de ruimte hoor ik een stoel kraken, gevolgd door het geluid van voeten die op luchtkussentjes mijn kant opdrijven.

Zodra ik de deur achter me sluit, waan ik me op een andere planeet. De hectiek van een van de drukste winkelpleinen in mijn geboortestad heeft het nakijken in dit serene universum. Alles is hier wit, de vloeren, de wanden, de tafel met de kassa, de etalage. En in die witte ruimte zweven kleurige vlakken van mohair, alpaca, de fijnste angora en scheerwol uit Nieuw-Zeeland.

Wat tot dan toe onderdeel was van een nederig bestaan, het breien van sokken, truien, sjaals en mutsjes, behoort hier tot de wereld van luxe en Parijse chic. De namen Lanvin, Balenciaga en Jaeger dansen voor mijn ogen.

Een rijzige vrouw met een excentrieke uitstraling begroet me met een zachte en beschaafde stem. Haar bloedrode lippen zijn een baken in haar bleke gezicht en haar lichtgrijze ogen kijken me vriendelijk aan. Haar subtiele bloemenparfum kan haar weeïge lichaamsgeur niet helemaal camoufleren.

Om haar vormloze lichaam is een gewaad met de kleur van rauw aardappelvlees gedrapeerd. Haar teennagels zijn gelakt in dezelfde sjieke bloedrode kleur als haar lippen. Het enige wat detoneert in deze tempel van luxe en goede smaak zijn haar gezondheidssandalen. Het motto ‘Wie mooi wil zijn moet pijn lijden’ lapt ze aan haar laars. Gelijk heeft ze.

‘Kan ik je helpen?’, hoor ik haar met een iets geaffecteerde tongval vragen. Zeker.

Na een uur sta ik opgetogen met 9 bollen zijdezachte lichtroze, hardroze, frambozenrode en dieppaarse wol, verpakt in wit vloeipapier, weer buiten.

Een paar maanden en verschillende zelfontworpen en gebreide truien later vraagt ze me haar zaterdaghulp te worden. Ze kan me geen groter plezier doen.

Dit alles speelde zich 30 jaar geleden op het Koningsplein in Nijmegen af. Een ex-verpleegkundige die het zat was pispotten te legen en drains aan te leggen, koos overtuigd voor schoonheid, zachtheid en luxe en begon met haar 76-jarige moeder een winkel in wufte garens.

Helaas, het zaakje bestaat al jaren niet meer. Maar de herinnering aan die bijzondere tijd is springlevend. Dankzij Jardins de Bagatelle, het parfum dat ik kocht van mijn op zaterdag verdiende centjes.

★★★★☆ JARDINS DE BAGATELLE (1983, vintage Eau de Toilette) van Guerlain
♪♪ ∫∫∫ ♀ € ⎢floral⎢verkrijgbaar bij de gespecialiseerde parfumerie
Was dat wandelingetje in het begin van de tachtiger jaren van Jean-Paul Guerlain, de parfumeur, door de Jardins de Bagatelle in Parijs nou wel zo idyllisch? Oké, het parfum staat bol van de bloemen, iets wat we graag met romantiek associëren, maar het opent scherp als een zojuist geslepen mes. Het zuur en het metaal is op zijn zachts gezegd assertief aanwezig in de eerste paar minuten. Niet bepaald voor de faint hearted.

Eerst het mes, dan de bloemen. Guerlain heeft met zijn snoeimes een immens boeket bij elkaar gesneden. Tijdens zijn wandeling door de tuinen is geen bloem veilig voor zijn vaardige handen. Rozen, jasmijn, magnolia, gardenia, tuberoos, viooltjes, lelietjes van dalen. Een imposant geheel, kunstig bij elkaar gestoken en strak bijeen gebonden met een metalen draad.

De strenge kern van het parfum doet denken aan het strakke lijnenspel van buxushagen en wandelpaden in de tuinen van Bagatelle. Het toomt de bloemenweelde in, geeft vorm en bakent af. Ook het knisperende grind onder je voeten vind ik in het parfum terug.

Na ruim zes uur wordt het parfum zachter en iets ronder. Aardse tonen komen boven en de tuberoos maakt zich los uit de bloemenzee.

De compositie is groots, maar niet speels. Er mag gelachten worden in de tuin, maar niet te hard. Honden zijn niet toegestaan. En kinderen het liefst aangelijnd. Want Jean-Paul neemt zijn taak uiterst serieus.

Een geur brengt me regelrecht terug in de tijd. Het geeft toegang tot beelden, gevoelens en zintuiglijke ervaringen die in een hoekje van mijn geest zijn opgeborgen. Niet vreemd als je weet dat het geurgeheugen onderdeel is van het limbische systeem, het oudste deel van de hersenen waar ook emoties en andere herinneringen opgeslagen worden. Welk parfum laat jou in de tijd reizen?

17 thoughts on “Jardins de Bagatelle, de magische jaren tachtig

  1. Geloof het of niet, maar 30 jaar geleden was ik ook breister en verkoopster in een wolwinkel. De tijd dat mensen nog een handgebreide trui bestelden om te laten breien… Vleermuismouwen, langharige mohair in pasteltinten, bandjesgaren… En terwijl jij Tanja toen rook naar Jardin de Bagatelle, rook ik toen naar Fleur de fleurs van Nina Ricci en Chloé van Lagerfelt. Dus als ik die geuren nu ruik ben ik ook weer even 20 en zie me weer zitten met breinaalden en telpatronen van jaquardmotieven en herinner ik me ook wel weer de wat muffe geur die uit een pak zuiver scheerwollen bolletjes kwam als je het plastic opende. Breien doe ik nog steeds wel, maar Chloé gebruik ik niet meer voor mijn plezier… Andere geuren die me terugvoeren naar mijn jonge jaren zijn My Melody en My Melody Musk, samen met Janine D. en Charlie (die ooit echt heerlijk was maar later zoals zoveel geuren veranderde) de jonge meisjesgeuren van toen.

  2. Oef, al zo lang geleden! Ik heb in mijn Amsterdamse studententijd heel wat gebreid in die jaren. Mijn favoriet was een stoere trui met V-hals en raglanmouwen in een diepe kleur oudroze, een trui om in te wonen. Echt een feest voor het oog al die fantastische kleuren in zo’n wolwinkel, dat was misschien nog wel het leukste aspect van al dat breien. En jij kreeg betaald om daar uren door te brengen, goede deal!

    De eerste geuren die boven komen drijven als ik aan die tijd denk zijn de tabak van de sjekkies (Drum, geen Samson) en de rook, mijn permanente ‘parfum’ in die tijd – lijf, haren, kleren, boeken, meubels, alles was ervan verzadigd. Ook hoog op de lijst: muffige, schimmelige studentenkamers (de mijne hield ik wel schoon) en vochtige, gruizige kraakpanden met nat cement en gemeenschappelijke keukens (waar iedereen verantwoordelijk was, dus niemand).

    • Vond ik ook Annemarie, een goede deal, het was heerlijk om daar te zijn en dan kon ik ook nog sparen voor luxe watertjes… 😉

      We hebben wat afgebreid met zijn allen blijkt, jij ook al!

      Dank voor je mooie verhaal over je permanente parfum en de geurimpressie van je studententijd.
      Mocht je trouwens een lichte toets van sigaretten in een parfum kunnen waarderen dan is misschien Jasmin et Cigarette van Etat Libre d’Orange iets voor je: een jasmijn geur met, inderdaad, een hint van sigarettenrook.

      Mijn ouders en broer rookten in die tijd ook sjekkies, en ook Drum. Ik was de enige in het gezin die niet rookte. In de auto paften ze erop los en ik zag letterlijk groen, kreeg een Primatourtje en dat was dat….
      Later tijdens mijn studententijd heb ik eens een sigaret opgestoken (in Luxembourg op ’t Spui), geïnspireerd door vrouwen die zo mooi kunnen roken, heel elegant. En hoewel ik plezier beleefde aan de handeling, was de flirt met de sigaret een kort leven beschoren, de rook in mijn mond ervoer ik als een deken over mijn zintuigen (en geest) en die prijs was me te hoog….

  3. Geweldig niet wat geuren voor je doen? Hoe je de herinneringen zo meteen weer terug kan halen.
    Ik was ook breister. Niet zo fanatiek maar het bewegen van de pennen gaf me iets van rust.
    Nadat mijn moeder was overleden hebben we het huis leeggehaald en kwam de breipennenkoker weer boven water en ook een aantal lege parfumflesjes. Mijn vader verzamelde nl glaswerk. Bij het openen van de flesjes waren een aantal geuren wel anders. Rive gauche was toen mijn favoriet, leuk wel wat zwaarder geworden van geur. Ik merk het zelf ook bij etherische oliën. Zeker sandelhout wordt lekkerder als je hem even opendraait en dan een paar maanden wacht.
    Fijn weekend.

    • Dank je Monique voor je verhaal!

      Eens, sommige oliën rijpen over de loop van de tijd (patchouli is daar ook een goed voorbeeld van). Het toelaten van zuurstof, zoals je beschrijft door het flesje eerst even open te draaien, zet een oxidatieproces in gang wat kan zorgen voor een interessante geurontwikkeling. Bij citrusoliën werkt het juist in het nadeel: de aroma’s verslechteren erdoor.

      Ook parfums hebben baat bij rijping. En veel parfums rusten en rijpen voordat ze gebotteld worden, van enkele dagen tot enkele maanden.

      Jij ook fijn weekend Monique

  4. Jaren tachtig, jawel ook ik kocht toen mijn eerste echte geur: Rive Gauche van YSL.
    Moet hem weer eens gaan ruiken, ben benieuwd wat ik er nu van vind, wel leuk dat ie nog altijd op de planken in de parfumerie staat, er zijn heel veel geuren die dat niet halen!
    Jardin de Bagatelle, pas met 70% korting in een uitverkoophoekje van Ici Paris gevonden, heb me er nog niet aan gewaagd om te gebruiken, even een geschikt dagje vinden want toch wel iets bijzonders.

    • Dag Eveline,

      Rive Gauche: ook echt een klassieker, een van de iconen uit de soft floral familie. Gelanceerd in 1969 en geherformuleerd in 2003. Tjokvol maar dan ook tjokvol met aldehydes: stuivend en radiant. Geweldig ja dat het tot op de dag van vandaag succesvol is.

      Inderdaad, heel veel parfums redden het niet na hun lancering. Ik heb begrepen dat er nog geen 5% doorgaat naar een tweede levensjaar. Afgelopen week zag ik een reclame van Madly van Kenzo. Vorig jaar al uitgebracht. De advertentie wekt de indruk dat het een nieuw parfum is, een soort herlancering. Dit betekent dat de verkopen in het eerste jaar waarschijnlijk zijn tegengevallen. Zoiets dergelijks gebeurt momenteel ook met Valentino.

      JdB met 70% korting, die Ici Paris…. De meest recente versie ken ik zelf niet erg goed; lees erover dat het aardse en wat ronde/warme stukje niet meer aanwezig is in de drydown. Ik ben benieuwd naar jouw geurbeleving van La Bagatelle, als je wil laat maar eens weten als het zover is.

  5. Wat een mooie verhalen van mijn medegrenouilles! Ik kan met moeite een knoop aannaaien, en mijn breikunst was de nachtmerrie van Soeur Madeleine, die handwerken gaf (“Kind, je bederft gewoon mijn humeur!!). Dus wat dat betreft lopen onze wegen uiteen.
    Parfum kan je met een klap terug zetten in de tijd, wat soms een vloek en soms een zegen is. Juist je favoriet waar je troost bij zocht zorgt voor nare herinneringen. Voor mij heeft het lange jaren geduurd voordat ik Pour un Homme (Caron) weer kon verdragen.
    Prettige associaties zijn de andere kant. Ik ben zelden zo blij geweest met een parfum als in 1985: Poison. Nog steeds houd ik ervan.
    Wat mij betreft waren de jaren 1980 goede parfumjaren, ik houd wel van krachtige, aanwezige parfums, met veel tuberose. Ook voor mij was Chloe (uit 1975, als ik me niet vergis) een topper, ik droeg het vrijwel dagelijks in de jaren ’80.

    • Hahaha, ik zie het helemaal voor me Anna!

      Jouw verhaal over Pour un Homme van Caron doet me denken aan mijn ervaringen met Fahrenheit van Dior, zelfs na bijna 20 jaar word ik er nog beroerd van…. 🙁 Heeft niets met de geur te maken, maar alles met de herinneringen die eraan kleven. Arme Fahrenheit!

      De 70er en 80er jaren hebben inderdaad behoorlijk wat klassiekers opgeleverd, de tijd van de Bold & The Beautiful, ook als het op parfum aankomt. Naast Poison van Dior en Chloe van Chloe (inderdaad uit 1975), had je bijvoorbeeld ook het powerbeest Boucheron van Boucheron en Paris van Yves Saint Laurent. De Boucheron en Chloe heb ik gemist, maar ook ik was dol op Poison en Paris.

  6. De magische jaren tachtig worden voor mij opgeroepen door Musk by Alyssa Ashley, mijn eerste geurtje ooit… Altijd lekker.
    Maar ook door Poison, toevallig was ik in Parijs met mijn ouders toen het gelanceerd werd, overal werd je bedolven onder de Poison. Bij een ander bezoek aan Parijs overkwam ons hetzelfde met Loulou van Cacharel.
    Leuk dat zoveel mensen hier Rive Gauche noemen. Dat is namelijk voor mij ook echt een herinneringsparfum omdat mijn oma het altijd draagt. Haar hele huis ruikt zo in mijn beleving. Het duurde een hele tijd voor ik door had dat het Rive Gauche was ;-).
    Van de week moest ik erg sterk denken aan Rive Gauche omdat… ik 1000 droeg van Jean Patou. Sterke geurverwarring!

    • Dank je Karin voor het delen van je geurherinneringen, je verhaal over Rive Gauche en je oma en de geurverwarring! Neus houdt van spelletjes …. 😉

  7. Leuk, breien! Ik breide op de middelbare school, tijdens de handvaardigheidslessen. Een trui in groen en blauw, in die tijd waren dat nog kleuren die je niet samen kon dragen. Dat vloekt!, zei mijn oma dan.

    Mijn geur uit die tijd is Ysatis, helaas geherfomuleerd waardoor dat krachtige oriëntaalse eraf is gegaan. Jil Sander nr 4 komt een beetje in de buurt.
    Of Opium, wow, dat was voor de echte durfals! Later kocht ol Loulou. Ik heb daar meerdere flessen van leeggespoten en onlangs kocht ik nog een special edition flesje bij een drogist die ging sluiten. Als ik dat draag moet ik altijd weer denken aan de grote schoudervullingen die in onder beha bandjes deed. Geen idee waarom ik dat met elkaar associeer, maar dat is voor mij de jaren tachtig 😉

    • Dat van die vloekende kleuren herken ik helemaal Suzanne!
      Ook paars, roze, hardroze en rood was een ‘vloekende’ combinatie, maar ook ik was eigenwijs… 🙂

      Daar noem je nog wat blockbusters zeg: Opium, No.4, Ysatis en ook LouLou mag er in dit rijtje zijn. Leuk beeld: een parfum met schoudervullingen 😉

  8. In 1980 kwam ik in Nijmegen wonen en was blij met parfumerie Albers, een gedegen familiebedrijf met een goed assortiment en welwillende verkoopsters. Rond 1983, het jaar waarin Jardins de Bagatelle uitkwam ging ik vreemd bij Belle de Jour, een nieuwe, fantastische parfumerie op het Koningsplein met een interieur Parijs waardig (en Nijmegen enigszins onwaardig, een parel voor….), zachtlila gedurfd gecombineerd met brandweerrood en zwart. De eigenaresse heeft me jarenlang de hogere kunst van het parfumeren bijgebracht en bij haar kocht ik voor het eerst Jardins de Bagatelle, tot op de dag van vandaag een van mijn grootste favorieten. Ik kon wel huilen toen Belle de Jour verdween en ik weer richting Albers ‘moest’. Onlangs hield Albers een krankzinnige uitverkoop van het hele assortiment en ja hoor, weer een echt familiebedrijf naar de knoppen. Nu vaart het onder de vlag van een of ander grote parfumerieketen. Vandaag ging ik op pad voor een nieuwe fles Jardins……helaas, de grote keten doet niet meer aan Guerlain, behalve dan de commerciele prut die de afgelopen jaren door Guerlain is uitgebracht (ieks, Robe Noire, Insolence, wat een teloorgang). Radeloos zwerf ik nu over het internet en lees dat Jardins altijd een van de slechtst verkopende geuren van Guerlain is geweest en daarom nu nog maar in een maat en alleen als eau de parfum te koop is. Enige troost is dat de jaren tachtig fles vervangen is door de beroemde bijtjesflacon, mooi! Maar…..horreur! Ik lees ook dat de geur aangepast is zoals zoveel parfumhuizen tegenwoordig doen en nog maar een zwak aftreksel is van de originele en dat vooral om kosten te besparen, de duurdere ingredienten worden weggelaten of vervangen door iets goedkopers wat er op zou moeten lijken. En daarmee hopen ze het ook toegankelijker te maken voor het publiek van de ketenparfumerie. Ik weet niet waar het heen moet met deze wereld nu Guerlain zich blijkbaar ook verlaagd tot dit soort praktijken. Tja, er zijn ergere dingen gaande in deze wereld, ik weet het, maar prutsen aan een geur vind ik onvergeeflijk. Tragique, pas chique monsieur Guerlain! Ondertussen duizelt het me van alle Jardins die aangeboden worden op het internet, sommigen beloven zelfs de vintage-versie te verkopen. Ik moet het er maar op wagen, een ware queeste vangt aan.

    En dat wolwinkeltje, ik herinner het me niet maar ik ben dan ook geen breister. Waar zat dat ongeveer op het Koningsplein?

    • Dag Mechtild,

      welkom op mijn blog en DANK je wel voor je bijzondere anekdote!

      Nou ja daar zeg je wat: Belle de Jour! Dat is precies waar ik mijn Jardins de Bagatellen heb gekocht!!!! Een prachtig zaakje, ook ik was diep bedroefd toen het teloor ging.

      Goh en nu ook Albers weg….’t is wat. Nog niet eens zolang geleden liep ik er langs en bedacht me hoe bijzonder het is dat deze zaak zich weet te handhaven in een tijd waarin Ici Paris en Douglas zo’n beetje het persoonlijke geurlandschap van Nederland bepalen.

      Er wordt inderdaad wat af ‘geïnnoveerd’ in parfumland. En in de meeste gevallen met een minder resultaat. Naast kostenoverwegingen en het plezieren van de jongere consument zijn er ook andere factoren in het spel waardoor parfums worden geherformuleerd. Eén is regelgeving om bepaalde stofjes die slecht voor de gezondheid zouden zijn (cumarine bv) of huidallergie veroorzaken (oakmoss bv) te weren of slechts in zeer, zeer beperkte mate toe te staan. Er is al jaren een enorme beweging gaande om bepaalde parfumiconen (oa Mitsouko, Miss Dior – vandaag de dag Miss Dior Original genoemd…, Shalimar) de status van cultureel erfgoed te geven om zo de formules te beschermen en de produktie ervan veilig te stellen….
      Een andere factor is de beschikbaarheid van het ingrediënt (verhoogde vraag leidt tot schaarste (jasmijn uit Grasse bv) of zorg om het milieu (rozenhout bv).

      Klopt, het zijn niet de grote thema’s van de huidige tijd, en toch… Schoonheid verdient het om beschermd te worden. Parfum, althans sommige parfums bevinden zich in die bijzondere categorie waar schoonheid wordt geschreven. Zoals Lucebert al zei ‘alles van waarde is weerloos’. Het is mijn inziens een blijk van beschaving om deze geuriconen te koesteren en te beschermen.

Laat een antwoord achter aan Tanja Schell Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.